Viện Quy hoạch Thủy lợi nghiệm thu nhiệm vụ khoa học công nghệ tiềm năng cấp Bộ về ứng dụng viễn thám và mô hình thủy văn sinh thái trong đánh giá năng suất lúa

2025.08.04 - 103 lượt xem

Ngày 24/07/2025, tại Hà Nội, Viện Quy hoạch Thủy lợi đã tổ chức họp Hội đồng nghiệm thu nhiệm vụ khoa học và phát triển công nghệ tiềm năng cấp Bộ, mã số DTTN.21/24: “Nghiên cứu ứng dụng dữ liệu viễn thám và mô hình thủy văn sinh thái trong mô phỏng, đánh giá ảnh hưởng của các kịch bản cấp nước, hình thức tưới tiết kiệm và diễn biến khí hậu đến năng suất lúa”. Nhiệm vụ do ThS. Đinh Xuân Hùng làm chủ nhiệm, thực hiện trong giai đoạn 2023–2025.

Chủ tịch Hội đồng là TS. Lương Ngọc Chung – Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Thủy lợi. Hội đồng gồm các nhà khoa học, chuyên gia đến từ các đơn vị chuyên môn trong và ngoài Viện. Về phía nhiệm vụ có ThS. Đinh Xuân Hùng, Chủ nhiệm nhiệm vụ cùng các thành viên trong nhóm nghiên cứu. Tại buổi nghiệm thu, nhóm nghiên cứu đã trình bày các kết quả nổi bật của nhiệm vụ, cho thấy tính mới, tính ứng dụng và tính liên ngành cao trong việc kết hợp dữ liệu viễn thám với mô hình mô phỏng năng suất lúa.

Mục tiêu của nhiệm vụ nhằm phát triển công cụ hỗ trợ ra quyết định trong quản lý nước tưới, thông qua mô phỏng và đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố cấp nước, hình thức tưới và biến đổi khí hậu đến năng suất cây trồng. Trọng tâm nghiên cứu là hệ thống thủy lợi Nam Hưng Nghi – vùng sản xuất lúa trọng điểm của tỉnh Nghệ An.

Nhiệm vụ đã xây dựng thành công bộ dữ liệu đầu vào tích hợp gồm các lớp dữ liệu khí tượng, đất đai, canh tác, và đặc biệt là các lớp dữ liệu viễn thám từ hệ thống WaPOR của FAO như ET (bốc thoát hơi thực tế), sinh khối, và độ ẩm đất. Các dữ liệu này được xử lý và đưa vào mô hình thủy văn sinh thái DSSAT nhằm mô phỏng năng suất lúa theo từng vụ, từng kịch bản tưới và khí hậu. Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam, công cụ WaPOR được kết hợp chặt chẽ với mô hình mô phỏng năng suất trong điều kiện thủy lợi cụ thể, giúp đánh giá chi tiết ảnh hưởng của các hình thức tưới khác nhau đến hiệu quả canh tác. Một trong những điểm nhấn của nghiên cứu là đánh giá hiệu quả của hình thức tưới khô – ướt xen kẽ (AWD), cho thấy khả năng giảm khoảng 15% lượng nước tưới trong khi vẫn duy trì năng suất ổn định. Kết quả mô phỏng giai đoạn 2019–2024 cho thấy các kịch bản tưới AWD và điều chỉnh thời vụ có thể giúp tối ưu hóa nguồn nước, giảm rủi ro do hạn, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính từ sản xuất nông nghiệp.

Hội đồng nghiệm thu đã nghe chủ nhiệm báo cáo tóm tắt kết quả nghiên cứu của nhiệm vụ đã đạt được như:

1. Xây dựng được quy trình lựa chọn và tích hợp dữ liệu viễn thám làm đầu vào cho mô hình thủy văn sinh thái.

2. Tích hợp dữ liệu viễn thám trong công cụ đánh giá sinh khối và làm đầu vào cho mô hình thuỷ văn sinh thái.

3. Mô phỏng thành công năng suất lúa vụ Xuân và vụ Mùa giai đoạn 2019–2024 theo các kịch bản cấp nước, hình thức tưới tiết kiệm và diễn biến khí hậu cho hệ thống thuỷ lợi Nam Hưng Nghi giai đoạn 2019 – 2024.

4. Đề xuất định hướng ứng dụng mô hình để mở rộng sang các cây trồng khác và đánh giá phát thải carbon trong sản xuất nông nghiệp.

Kết quả nghiên cứu đã làm rõ mối quan hệ giữa cấp nước, phương thức tưới và biến đổi khí hậu đến năng suất cây trồng – thông tin thiết yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng cao. Từ kết quả thực hiện nhiệm vụ, nhóm nghiên cứu đã cho thấy tiềm năng mở rộng khả năng ứng dụng công nghệ số và dữ liệu lớn trong công tác quy hoạch và quản lý tài nguyên nước phục vụ sản xuất nông nghiệp bền vững. Đây là hướng nghiên cứu triển vọng trong tương lai, thông qua việc ước tính năng suất cho các cây nông nghiệp khác bằng dữ liệu viễn thám và mô hình thuỷ văn sinh thái hay nâng cao độ phân giải dữ liệu đầu vào và cải thiện thêm độ chính xác của mô hình cũng như ước tính lượng phát thải khí nhà kính trong quá trình canh tác của cây trồng.

Hội đồng đã thống nhất kết quả của nhiệm vụ hoàn thành đúng thời hạn và đạt yêu cầu về mặt khoa học, nhất trí nghiệm thu kết quả nghiên cứu và hoàn thiện theo các ý kiến của các thành viên trong hội đồng.

Một số hình ảnh tại Hội đồng nghiệm thu:

Tin cùng loại